تعریف مواد معدنی و انواع آن

هنگامی که صحبت از مواد معدنی می‌شود، بسیاری از ما، آن را به طلا، نقره و دیگر عناصری مانند آنها ارتباط می‌دهیم.

با این حال، بعضی مواد مغذی مانند آهن و پتاسیم وجود دارند که آنها نیز مواد معدنی به حساب می‌آیند.

در این مقاله، توضیحاتی در مورد انواع مختلف مواد معدنی ارائه خواهیم کرد.

واژه‌ی «کانی یا ماده‌ی معدنی» جهت اشاره به دو نوع مؤلفه‌ی مختلف بکار برده می‌شوند.

یکی از آنها مواد معدنی خوراکی یا مواد معدنی مربوط به رژیم غذایی و دوم عناصری که به علت فرایندهای جغرافیایی شکل گرفته‌اند که به طور ساده به آنها کانی یا مواد معدنی گویند.

کانی ماده‌ی جامدی است که از یک ساختار مولکولی یا اتمی بلوری برخوردار بوده و نیز ماده‌ی همگنی است که به طور طبیعی وجود داشته و ترکیب شیمیایی مشخصی دارد.

در سال 1965، انجمن بین المللی کانی شناسی تعریف استانداردی از مواد معدنی ارائه داده که بدین گونه است:

« عنصر یا ترکیبی شیمیایی که به طور معمول کریستالی بوده و در نتیجه‌ی فرایندهای زمین شناختی شکل گرفته است».

بسیاری از کانی‌ها جهت استخراج فلزات مفید مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ و از این رو، مطالعه‌ی کامل و دقیق آنها از اهمیت زیادی برخوردار است.

کانی‌ها یا مواد معدنی

تعداد کانی‌های شناخته شده بسیار زیاد است. در حال حاضر، انجمن بین المللی کانی شناسی فهرستی بالغ بر 4600 کانی را تهیه کرده که هنوز هم کانی‌های جدیدی در حال کشف می‌باشند.

تنها 100 عدد از این کانی‌ها متداول می‌باشند، در حالی که مابقی یا به طور اتفاقی به آنها برمی‌خورند و یا بسیار نادر می‌باشند.

بدلیل تعداد بسیار زیاد کانی‌ها، شناسایی و طبقه‌ بندی آنها به طور مجزا کار دشواری است.

با این حال کانی شناسان کانی‌ها را بر اساس ویژگی‌هایی که در ادامه می‌بینیم، مورد شناسایی قرار می‌دهند:

• رنگ خاکه
• جلا
• درخشندگی (Sheen)
• درجه‌ی سختی
• رخ یا سطوح تورق
• سیستم بلوری یا هابیت (habit)
• رنگ
• چگالی ویژه
• وضوح و شفافیت

پس از آنکه ماده‌ی معدنی شناسایی و کانی بودن آن به اثبات رسید، بر اساس ترکیب خود، به عنوان کانی سیلیکاتی یا غیر سیلیکاتی طبقه بندی می‌شود.

کانی‌های سیلیکاتی

متداول‌ترین گروه کانی‌هایی که اغلب در پوسته زمین یافت می‌شوند، گروه سیلیکات می‌باشند.

تقریبا تمام کانی‌های سیلیکات دارای سیلیس و اکسیژن به عنوان واحدهای اصلی می‌باشند.

بسیاری از کانی‌های سیلیکات به وسیله‌ی سرد شدن سنگ‌های مذاب شکل می‌گیرند.

همانطور که سنگ‌های مذاب به سطح داخل پوسته زمین نزدیک‌تر می‌شوند، بسیار سریع سرد شده و با فراوانترین عنصر پوسته زمین یعنی سیلیس ترکیب می‌شوند.

کانی‌های سیلیکات حدود 90٪ از پوسته زمین را تشکیل می‌دهند. میکا، کوارتز، آمازونیت، اولیوین، و بیوتیت بعضی از نمونه‌های کانی‌های سیلیکات می‌باشند.

کانی‌های غیر سیلیکات

محدوده و رِنج کاملی از کانی‌های غیر سیلیکات وجود دارد.

بعضی از این کانی‌ها به هنگام سرد شدن ماگما یا گدازه شکل می‌گیرند در حالی که بعضی دیگر هنگامی که آب درون‌شان تبخیر می‌شود و یا به دلیل هوازدگی کانی شکل می‌گیرند.

کانی‌های غیر سیلیکات می‌توانند فراتر از آن به گروه‌های مختلفی طبقه بندی شوند